Ders İçeriği

İmam Gazzali’nin el-Munkiz Mine’d-Dalâl isimli eserinin okunacağı dersimiz İslam düşünce geleneklerini daha yakından tanıma imkânı sunacak.

1. Hafta

İmam Gazzali kimdir?

“Her şeyin hakikatini iyice anlamaya karşı susuzluğum çocukluk ve gençlik çağımdan beri benim alışkanlığım ve âdetimdi.”

2. Hafta

Bilgi nedir?

“Kesin bilgi (yakini ilim), hiçbir şüpheye yer bırakmayacak şekilde bilinen şeyin (malumun) kendisinde ortaya çıktığı, hata ve vehmin kendisine karışmadığı ve kalbin de böyle bir ihtimale yer vermediği bir ilimdir.”

3. Hafta

Hakikati arayan gruplar kimlerdir?

“Bunun üzerine kendi kendime “Hakikat bu dört grubun (kelamcılar, batıniler, filozoflar, sufiler) dışında olamaz” dedim. Gerçeği arama yollarında yürüyenler işte bunlardır.”

4. Hafta

Kelam ilminin amacı ve sağladıkları nelerdir?

“… Sonunda onun, kendi amacı açısından yeterli fakat benim amacım açısından yetersiz bir ilim olduğunu anladım.”

5. Hafta

Felsefenin alt dalları nelerdir?

“Kesin olarak anladım ki, bir kimse herhangi bir ilmin yanlışlığını, o ilmi son noktasına kadar kavramadıkça bilemez. Hatta bu ilmin özünü en iyi bilenin düzeyine gelip sonra onu aşmalı ve derecesini geçmelidir.”

6. Hafta

Filozofların tutarsızlıkları nelerdir?

“Filozofların en çok yanıldıkları alan metafiziktir. Onlar mantıkta ileri sürdükleri delillere bağlı kalamadılar ve bu nedenle aralarında birçok görüş ayrılığı meydana geldi.”

7. Hafta

Talimiyye mezhebi nedir ve tehlikesi nelerdir?

“Aynı şekilde talim ehlini de denedik, içlerini ve dışlarını yokladık. Bütün kazançları, muallime ihtiyacın olduğunu söyleyerek halkı ve zayıf akıllı kimseleri kandırmaktan ve öğretimin gerekliliğini kabul etmeyenlerle de güçlü ve etkili sözlerle mücadele etmekten ibarettir.”

8. Hafta

Sufilerin yöntemi nedir? Tezkiye-i nefs ne anlama gelmektedir?

“… Anladım ki sufilerin yolları ancak ilim ve amelle tamamlanır.”

“… Kesin olarak anladım ki Allah’a giden yolda yürüyenler özellikle sufilerdir. Yaşantıları en güzel, yolları en doğru, ahlakları da en temiz olan onlardır.”

9. Hafta

Peygamberliğin hakikati nedir?

“Aklın ötesinde diğer bir aşama daha vardır. Bu aşamada başka bir göz açılır ki insan bununla gaybı, gelecekte olacak şeyleri ve aklın kavrayamadığı başka şeyleri görür.”

10. Hafta

Uzletten sonra tekrar ders vermeye dönüş ne anlama gelmektedir?

“Aslında ben biliyordum ki her ne kadar ilim öğretmeye dönsem de gerçekte geri dönmüş olmuyordum. Çünkü dönmek demek daha önce olan bir şeye dönmektir. Halbuki o zamanlar ben ilmi, makam ve mertebe kazanmak için öğretiyor, sözümle ve yaptıklarımla buna davet ediyordum. Amacım ve niyetim buydu. Şimdi ise makam ve mertebeyi terk etmeye sebep olan ve bunların değersiz olduğunu bildiren bir ilme çağırıyorum. Şu anki niyetim, amacım ve ümidim budur. Allah bunu biliyor. Ben hem kendimi hem de başkalarını ıslah etmek istiyorum.”

Derste Takip Edilecek Metinler

Munkiz Tercümesi, Mehmed Zihni, Vakıfbank Kültür Yayınları